Van mijn kinderen kreeg ik anderhalve week geleden, het was Vaderdag, een abonnement op Vrij Nederland. Dat blad is naar eigen zeggen begonnen aan een soort van wederopstanding en daar wil ik bij zijn. Ik ben dan ook blij met dat cadeau. Daar komt nog eens bij dat het blad ooit in de illegaliteit is ontstaan. Vrij Nederland was één van de prominente verzetskranten in de Tweede Wereldoorlog. Daar abonnee van zijn, dat is zoiets als met terugwerkende kracht bij het verzet horen.

Laat me ook eens overdrijven.

Ik kan me zo voorstellen dat die journalisten in de oorlog hooggespannen verwachtingen hadden van de democratie die nog zou herrijzen. Inmiddels weten we beter. Discussies over vernieuwing van de democratie steken de kop op en dat is niet omdat het met die democratie zo geweldig gesteld is.

Neem nou de lokale politiek. Het raadswerk komt er in veel gemeenten op neer dat wie bij de coalitie hoort voor elk voorstel van het college van burgemeester en wethouder stemt. Wie van de oppositie is, fronst doorgaans de wenkbrauwen. Zo nu en dan loopt het anders en dan komt dat in de krant.

Daar hebben ze destijds Vrij Nederland niet voor opgericht, zeg. Daar hebben Johannes Post en Hannie Schaft hun leven niet voor gegeven.

Bestuurders hebben tegenspraak nodig. Volksvertegenwoordigers horen als luizen in de pels van burgemeesters, wethouders, gedeputeerden en ministers te kruipen en daar voor niet aflatende jeuk te zorgen. Niet omdat het zo leuk is als die wethouders zich ongemakkelijk voelen, maar omdat het de kwaliteit van bestuur verbetert. En ja, natuurlijk geldt dat ook voor gemeenteraadsleden die een eigen wethouder in het college hebben zitten.

Dat u dat nog vraagt, zeg.

Als raadsleden kritiekloos en gemakzuchtig worden, dan worden uiteindelijk de door hen gekozen bestuurders dat ook. Dat is het moment dat de ambtenaren de macht overnemen. Niet omdat het van die machtswellustelingen zijn, maar omdat nu eenmaal íemand iets moet doen.

De wereld van nogal wat van die ambtenaren bestaat uit vergadertafels en platte beeldschermen. Voor hen is armoede een nota, zorg een interessant artikel in Binnenlands Bestuur en werkloosheid een percentage.

Mocht u toevallig een lokale volksvertegenwoordiger kennen, stap er eens op af. Neem peper mee en vraag dat raadslid de broek te laten zakken en voorover te buigen.

Tot slot ‘een stukje praktijkgebeuren’ om u te doordringen van het gevaar dat dreigt. De gemeenten Sint Oedenrode, Veghel en Schijndel maken samen een nieuwe gemeente. Dat is een belangrijke klus, want die nieuwe gemeente Meierijstad gaat bijvoorbeeld de dienstverlening aan inwoners helemaal opnieuw bedenken. Daar moeten ze bij zijn, die volksvertegenwoordigers.

Niet dus. Van de vijftien partijen die de drie gemeenten in totaal nu nog tellen, kwam er onlangs eentje met kritische opmerkingen en voorstellen ter verbetering. De andere veertien fracties vonden die betrokkenheid maar gedoe. Of een ambtelijke werkgroep dat allemaal niet beter kon uitwerken, stelde een raadslid uit Schijndel voor. Vanuit Veghel liet iemand weten dat de commissie dat hele zogenoemde dienstverleningsconcept eerder al in tien minuten had afgetikt. ‘Straks, tijdens de raadsvergadering is het een hamerstuk,’ beloofde hij.

Of waarschuwde, dat kan ook.

Meierijstad wordt vast niet onder de voet gelopen door een akelige, tirannieke vreemde mogendheid. De democratie wordt daar vermorzeld door een colonne ambtenaren. Niet omdat ze zo dictatoriaal zijn ingesteld, maar omdat de raadsleden het allemaal wel best vinden.

Als u nog een type- en stencilmachine in de schuur heeft staan, laat het even weten. Gaan we samen Vrij Meierijstad beginnen.